درختان کهنسال؛ بانک ژنتیکی میراث طبیعی ایران
علی قمی اویلی*
درختان کهنسال هر کشور مهمترين ذخاير ژنتيکي گياهي آن کشور محسوب می شوند چون در دوران طولانی زندگانی خود، گاه طی هزاران سال، موانع اکولوژيک و تنش‌های نامساعد محيطی متعددی را پشت سر گذاشته اند و همچنان پايدار به زندگی خود ادامه داده اند.
اهميّت حفظ ذخاير ژنتيكي اولين بار در سال 1884 به وسیله دانشمندان روسی مطرح شده است. در اين خصوص واديلوف ژنتيسين اهل شوروی سابق در سال 1926 نياز به حفظ ذخاير ژنتيكی را مد نظر قرار داد در حاليكه متخصصان اصلاح گیاهان در آن زمان هيچ توجهی به محافظت از ژرم پلاست نداشتند.
درختان کهنسال هر کشور مهمترين ذخاير ژنتيکی گياهی آن کشور محسوب می شوند چون در دوران طولانی زندگانی خود، گاه طي هزاران سال، موانع اکولوژيک و تنش‌های نامساعد محيطی متعددي را پشت سر گذاشته اند و همچنان پايدار به زندگی خود ادامه داده اند. شناسايی حفظ و تكثير اين درختان به عنوان مهمترين ذخاير ژنتيكی هر كشور بسيار ارزشمند و مهم هستند.
مردم ايران با توجه به عقايد ملّی مذهبی خود، وجود چنين درختانی را مقدس شمرده و بدين صورت تا حدودی به طور مستقیم یا غير مستقيم عامل حفظ و بقای آنها شده‌اند. تغيير شرايط زیستی و بروز پدیده‌هایی مانند تغییر اقلیم و گرم شدن کره زمین بر حیات درختان کهنسال تاثیر گذاشته است.
سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به استناد تبصره ماده 2 قانون تشکیل میراث فرهنگی و گردشگری مصوب 1382 و‌آیین نامه اجرایی هئیت محترم وزیران مصوب1384 این قانون، تاکنون 312 درخت کهنسال در فهرست میراث طبیعی ملی کشور ثبت شده است که از این تعداد حدود 145 اثر مربوط به درختان چنار، 41 اثر مربوط به خانواده سروها، 35 اثر مربوط به گونه درخت گردو، 17 اثر مربوط به گونه ارس ، 15 اثر مربوط گونه بنه، 12 اثر مربوط به گونه توت ، 9 اثر مربوط به گونه بلوط و 13 اثر دیگر مربوط به سایر گونه ها است.
رئیس گروه میراث طبیعی
این انجمن در سال ۱۳۸۴ تحت عنوان دوستداران تاریخ و میراث فرهنگی کرج توسط جمعی از اساتید برجسته دانشگاه تاسیس شده و یک نهاد غیر دولتی با مجوز رسمی به شماره ۸۴۲/ ۳۱- ۷۳۹۹ از سازمان میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع دستی جمهوری اسلامی ایران و شماره ثبت ۸۲۸ از سازمان ثبت اسناد و املاک کشور می باشد . رویکرد این مرکز آموزشی ، پژوهشی ، اجرائی و مشاوره ای بوده و در چهارچوب قوانین کشور حرکت می نماید .هزینه های آن از راه آموزش علوم قرآنی ، هنرهای سنتی ، ارائه مشاوره به شخصیتهای حقوقی و حقیقی ، انجام پژوهشهای مرتبط با اساسنامه انجمن و همچنین برگزاری تورهای خاص و ابداعی تامین می گردد . مدیریت وبلاگ و متعاقبا اعضاء امناء و مدیریت عالی انجمن دست تمامی فعالان مرتبط با تحرکات انجمن را به گرمی می فشارد و رسما اعلام می دارد این مرکز بلاشک محلی برای تبادل اندیشه های سازنده ، ارائه پیشنهادات کاربردی و بررسی راهکارهای عملی توسعه پایدار شهری و جوامع محلی می باشد . در این مرکز مباحث بی پایه و رفتارهای غیر اخلاقی جایگاهی نداشته و در ذهن مدیران آن هدفی جزء ارتقاء شخصیتی فرزندان برومند ایران سرفراز اسلامی نیست . لازم به ذکر می باشد عنوان رسمی و اداری انجمن در نهمین مجمع عمومی خود به انجمن تاریخ و میراث ایرانیان تغییر یافته و موضوعات جدیدی نیز به رویکردهای فعالیت آن اضافه شده است .