بازنگری کاوشهای پیشین و انجام کاوش محدود در گمانۀ ایوان غربی تخت سلیمان، علاوه بر نیل به اهداف آسیب شناختی بنا، نکات جدیدی درباره توالی استقرار و آثار فرهنگی مربوط به دورۀ ساسانی و ادوار پس از آن را آشکار ساخت.  

خبرگزاری میراث فرهنگی – میراث فرهنگی- میثم لباف خانیکی سرپرست هیات باستان شناسی گفت: آنچه بیش از دیگر بناهای مجموعه معماری تخت سلیمان جلب نظر می کند، بقایای ایوان رفیعی معروف به ایوان خسرو است که در غرب مجموعه و مشرف به دریاچه ساخته شده است. لباف گفت: در گام نخست، لزوم شناخت بنا ایجاب می کرد بخشی از ایوان ساسانی که در زیر لایه‌های متوالی مدفون شده بود، مورد مطالعه قرار گیرد این بخش شامل قسمتهای پایینی جرزهای شمالی و جنوبی ایوان و کف اصلی ایوان می شود که در دورۀ ساسانی ساخته شده است. وی افزود: به منظور پرهیز از اجرای کاوش های دامنه دار، تصمیم گرفته شد که در مرحلۀ اول به خواناسازی دیواره‌های گمانه‌هایی اقدام شود که در سال 1380 در مجاورت جرزهای ایوان حفر شده بود. لباف گفت: گمانه زنی سال 1380 در محدودۀ چهار کارگاه (یک گمانه در مجاورت جرز جنوبی و سه گمانه در مجاورت جرز شمالی) صورت گرفته بود که در فعالیت باستان شناسی سال جاری دو گمانه، مورد خوانا سازی و بازنگری قرار گرفت که در نتیجۀ خواناسازی گمانه‌های قدیمی، شکاف ها و شکستگی های موجود بر بدنۀ جرزهای شمالی و جنوبی ایوان خسرو به دقت بررسی و مستند نگاری شد . این باستان شناس افزود:همچنین به منظور بازبینی توالی لایه‌های فرهنگی و شناسایی سازه‌های عمقی، کارگاه جدیدی به ابعاد 2×2 متر به گوشۀ شمال شرق یکی از گمانه‌های قدیمی اضافه شد که دیواره‌های این گمانه، اطلاعات ارزشمندی از توالی لایه‌های فرهنگی در محل ورودی ایوان خسرو ارائه داد که یکی از مهمترین یافته‌های این گمانه، مقطعی از یک کورۀ سفالپزی است که به نظر می رسد به صورت چاله‌ای در کف ایلخانی ایوان ایجاد شده بود. وی گفت: همچنین در عمیق ترین لایه، بخشی از یک دیوار قطور به پهنای تقریبی 3 متر و ارتفاع 5/1 متر شناسایی شدکه در محل ورودی ایوان و عمود بر دو جرز شمالی و جنوبی ساخته شده بود. او اظهارداشت: کلیۀ یافته‌های منقول وغیرمنقول در حین کاوش و پس از آن با بهره گیری از روش های جدید به دقت مستندنگاری شده و عملیات حفاظت پس از کاوش نیز در جریان است. لباف افزود: براساس کاوشهای باستان شناسی سال 1337 شمسی در بخش های مختلف تخت سلیمان ایوان خسرو به انضمام دو تالار جانبی و اتاقهایی که در منتهی الیه غربی ایوان ساخته شده بودند، عمارتی مجلل را شکل می داده که در دورۀ ساسانی به عنوان شاه‌نشین کاربری داشته است. به گفته این باستان شناس، فرسایش و ویرانی این ایوان در ادوار پس از سقوط ساسانیان و رسوب گذاری پیاپی دریاچه سبب شده که کف اصلی ایوان در زیر لایه‌ای از خاک و آوار به ضخامت تقریبی سه متر دفن و زمانی که ایلخانان مغول در قرن هفتم هجری به تخت سلیمان آمدند، کف جدیدی بر سطح برآمدۀ زمین ساختند. لباف با اشاره به اینکه ایوان خسرو در دورۀ ایلخانی بر بلندای جرزهای شمالی و جنوبی افزوده شد و این بار، طاق جدیدی با قوس جناغی بر جرزهای این ایوان استوار گشت، گفت: در همین دوره نمای ایوان با طاقنماها و مقرنس های ایلخانی تزیین شد و فضای داخلی با کاشی های زرین فام پوشش یافت. وی افزود:درفضاهای جانبی نیز پاره ای تغییرات انجام شدو دو تالار هشت گوش مجلل در دو گوشۀ انتهایی ایوان خسرو بنا شد. به گفته لباف عکس هایی که در اوایل قرن حاضر از ایوان خسرو تهیه شده، بیانگر اینست که تا قبل از سال 1335 شمسی جرز جنوبی ایوان تا ارتفاع قابل توجهی باقی بوده و هنوز آثاری از تزیینات معماری و کتیبه‌های ایلخانی بر نمای ایوان مشهود بوده است ولی به دلیل به یغما رفتن مصالح معماری و عوامل مخرب محیطی، این دیوار فرو ریخته و امروزه تنها بخشی از جرز شمالی ایوان خسرو باقی مانده است. این باستان شناس در ادامه افزود: به منظور حفظ بقایای جرز شمالی ایوان، در دهۀ 1350 شمسی شبکۀ درهم تافته ای از لوله‌های آهنی بر گرد این سازه ایجاد شد تا از رانش بیشتر دیوار و تخریب آن پیشگیری شود. وی تصریح کرد: گرچه داربست فلزی، به خوبی از وظیفۀ خویش برآمده، ولی منظر نازیبایی به ایوان خسرو بخشیده است از این رو، پایگاه تخت سلیمان در سال جاری بر آن شد تابا همکاری متخصصانی از پژوهشکدۀ بناها و بافت های تاریخی پژوهشگاه میراث فرهنگی گردشگری و دانشگاه درسدن آلمان در جستجوی راهکاری حفاظتی، به استحکام بخشی بنای مزبور پرداخته و نهایتاً داربست ها را با روش ها و ابزارهای نوین جایگزین کند. مجوز بازنگری کاوشهای پیشین و انجام کاوش محدود در گمانه ایوان غربی تخت سلیمان توسط رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری صادر شده است