انجمن نیوز

اگرچه که در سال های اخیر بارها سخن از عبارت«دیپلماسی گردشگری» رفته وباوجود تجربه های مثبت و منفی این موضوع دراقتصاد وروابط سیاسی کشورهایی چون ترکیه ومالزی، درایران هنوز چارچوب روشنی دراین زمینه تعریف نشده است.  

 خبرگزاری میراث فرهنگی – بین‌الملل – تقریبا دوسال پیش هنگامی که «مرتضی رحمانی موحد» معاون گردشگری کشور در حاشیه مراسم معارفه خود در جمع خبرنگاران حضور یافت، اعلام کرد که برنامه‌ریزی، تدوین و اجرا از جمله مشکلات این حوزه هستند که برای بر طرف کردن آن باید بحث حمایت، هدایت و نظارت را پیشه کرد و از طرفی دیگر باید دیپلماسی گردشگری را مد نظر قرار داد. رحمانی موحد که با کوله باری از تجربه فعالیت در وزارت خارجه پا به معاونت گردشگری گذاشته بود تاکید داشت که «آنچیزی که ما به دنبال آن هستیم دیپلماسی گردشگری است. ارائه تعریف درستی از میهمان و میزبان را در نظر داریم تا به جهانیان نشان دهیم. باید به همگان نشان دهیم که فرهنگ ایرانی و اسلامی ما تا چه اندازه ظرفیت میزبانی دارد.» اگرچه که دردو سال واندی که ازانتصاب او گذشته تلاش های زیادی نیز برای بهبود یا احیای روابط با کشورهای مختلف به ویژه کشورهای منطقه برای توسعه تبادل گردشگر صورت گرفته با این حال هنوز به نظر میرسد که تعریف روشنی ازآنچه که به عنوان دیپلماسی گردشگری یاد شده ،ارایه نشده است چنانکه دراین اظهارات نیز تنها به ذکر عبارت اکتفا شده و هیچ توضیح روشنی دراین باره نیست. از دیگر سو تجربه کشورهای مختلف به ویژه درسال گذشته از کشورهای اروپایی که درمعرض فروپاشی طرح شینگن یا به اصطلاح رویای اروپای واحد هستند؛ گرفته، تا مشکلات ناشی از تنش دیپلماتیک میان روسیه و ترکیه نشان داد که گردشگری نه فقط دربرابرهرتغییر سیاسی و اقتصادی آسیب پذیر است بلکه خود نیز می‌تواند برکیفیت روابط دیپلماتیک کشورها نیز تاثیری تعیین کننده داشته باشد. این نکته‌ای است که تصمیم اخیر دولت مالزی درمورد گردشگران منطقه خاورمیانه اهمیت آن را به وضوح اثبات می کند: رد طرح امنیتی مالزی برای حذف تسهیلات صدور ویزا برای گردشگران خاورمیانه! این طرح درآخرین نشست سران دولت رد شد اما چنانکه از اظهارات وزیر گردشگری مالزی بر می‌آید مهم ترین دلیل دررد این طرح امنیتی، نگرانی از بروزمخاطرات احتمالی در روابط دیپلماتیک مالزی با کشورهای خاورمیانه بوده است . به گزارش صباح وزیر گردشگری مالزی اعلام کرده است که 4 دلیل عمده دررد این طرح درکابینه دولت مطرح شده است. نخست این که تروریست‌ها می‌توانند از هر منطقه‌ای از جهان باشند و فعالیت تروریست‌ها منحصرا در کشورهای خاورمیانه صورت نمی‌گیرد و بسیاری از تروریست‌ها از کشورهای دیگر جهان دست به عملیات ویرانگر زده٬اند. بنابراین وضع چنین مقرراتی برای مردم وگردشگران خاورمیانه غیرعادلانه است. دلیل دیگر این که ترور مسئله‌ای مربوط به امنیت داخلی است و بنابراین آنچه که مهم است تقویت وتحکیم امنیت در کشور و درمرزهاست نه آن که مقررات جدید ویزا برعلیه گردشگران خاورمیانه ایجاد شود. دلیل سوم که وی به آن اشاره کرد وجود قراردادها و توافق‌های دوجانبه با برخی کشورهای منطقه است و اجرای چنین طرح‌های محدود کننده‌ای مستلزم آن است که مالزی پیش از هر تصمیمی با کشورهای طرف قرارداد گفتگو کند. دلیل چهارم نیز به گفته وزیر گردشگری مالزی آن است که مالزی با همه کشورهای خاورمیانه که اکثرا اعضای سازمان همکاری های اسلامی نیز هستند، روابط دیپلماتیک خوب و سازنده‌ای دارند و این کشور به هیچ وجه حاضر نیست با اعمل چنین مقرراتی روابط دیپلماتیک خوب خود را با این کشورها به خطر بیندازد. امروزه تاثیرگذاری که گردشگری در اقتصاد کشورها دارد، موجب شده تا توریسم به عنوان یکی از پایه های گفت وگوهای هیات‌های بلند خارجی درآید. به عبارت دیگر «دیپلماسی بر پایه گردشگری» شکل گرفته و موفق شده آرام آرام جای خود را در معاهده ها و قراردادهای بین‌المللی باز کند. با این حال دیپلماسی گردشگری بی‌شک محدود به راهروها و سالن‌های سفارتخانه های مختلف نمی‌شود هرچند که راه گردشگران برای گذشتن از مرزها ابتدا از سفارتخانه‌ها می گذرد و دولت هم به سفرایش به عنوان بلندپایه ترین نمایندگان خود اختیارات زیادی داده و آنها مستقیم و غیرمستقیم نقش تعیین کننده‌ای در جذب یا رد و نیز صدور تسهیلات برای پذیرش گردشگران ایفا می‌کنند. تجربه کشورهایی چون مالزی و ترکیه به عنوان دو تجربه با عواقب مثبت و منفی ازاهمیت و نقش دیپلماسی دراقتصاد و به ویژه حکایت دارد. دو نمونه گویا که بخوبی عواقب ناگوار بی توجهی به روابط و از آن مهمتر عرف دیپلماتیک روشن می‌کند. مسایلی که شاید هنوز درچارچوب آنچه که درکشور با عنوان «دیپلماسی گردشگری» به آن اشاره می شود، هنوز چنانکه باید تعریف نشده ،درحالی که درسال‌های گذشته درکشور خود نیز به وضوح شاهد تاثیر بسیار مستقیم روابط و مناسبات دیپلماتیک در مسائل اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی و ازجمله برصنعت گردشگری و صنایع هوایی خود بوده‌ایم.